Και νέος τάφος στην Κοιλάδα των Βασιλέων

	Σαρκοφάγος γυναίκας βρέθηκε στον 64ο τάφο της Κοιλάδας των Βασιλέων.
	1

Associated Press

Σε μια σπάνια αποκάλυψη προέβησαν Αιγύπτιοι και Ελβετοί αρχαιολόγοι καθώς ανέσκαψαν τον 1.100 ετών τάφο μιας γυναίκας στην Κοιλάδα των Βασιλέων, στο Λούξορ της Αιγύπτου.

Το όνομα της γυναίκας, η οποία έφερε τον τίτλο της ψάλτριας, ήταν Νεχμές Μπαστέτ. και υποδεικνύει ότι η κυρία θεωρούνταν προστατευόμενη της αιλουροειδούς θεάς Μπαστέτ. Σύμφωνα με τα ευρήματα η νεκρή έψαλλε στον ναό του Καρνάκ σε μια εποχή κατά την οποία η Αίγυπτος κυβερνούνταν από Λίβυους Φαραώ ενώ η περιοχή των Θηβών ήταν ανεξάρτητη και διοικούνταν από μια σειρά Μεγάλων Ιερέων. Η δύναμη των ιερέων αυτών τους επέτρεπε να χρησιμοποιούν τη βασιλική νεκρόπολη για τα μέλη της οικογένειάς τους.

Σύμφωνα με τις αιγυπτιακές αρχές, και ειδικότερα με τον Μανσούρ Μποράικ (επικεφαλής αρχαιοτήτων για την περιοχή του Λούξορ), πρόκειται για τον μοναδικό τάφο γυναίκας μη βασιλικής γενιάς που έχει ποτέ βρεθεί στην Κοιλάδα των Βασιλέων. Η σαρκοφάγος μάλιστα της γυναίκας βρέθηκε σε ιδιαίτερα καλή κατάσταση και έτσι δεν αποκλείεται να περιέχει μια καλοδιατηρημένη μούμια καλυμμένη με νεκρική προσωπίδα από γύψο και λινό.

Επίσης, σύμφωνα με την Ελβετίδα αρχαιολόγο, επικεφαλής της ανασκαφής του Πανεπιστημίου της Βασιλείας στην Κοιλάδα των Βασιλέων, Έλενα Πολίν-Γκρόθε, ο τάφος βρέθηκε συμπτωματικά: «Ψάχναμε για νέους τάφους. Ήταν κοντά σε έναν άλλο τάφο που είχε αποκαλυφθεί 100 χρόνια πριν». Η ίδια προσέθεσε ότι ο ίδιος ο τάφος δεν κατασκευάστηκε αρχικά για την ψάλτρια αλλά επαναχρησιμοποιήθηκε για την ταφή της 400 χρόνια μετά την κατασκευή του για παλαιότερη τελετή, κτερίσματα από την οποία βρέθηκαν επίσης κατά την ανασκαφή. Ο νεκρός της αρχικής ταφής παραμένει άγνωστος. Ακόμη και η σαρκοφάγος της ψάλτριας ανήκε αρχικά στην κόρη ενός Μεγάλου Ιερέα της 22ης Δυναστείας. Όπως και να έχει η αποκάλυψη θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική: πρόκειται για τον 64ο τάφο που ανασκάπτεται στην Κοιλάδα των Βασιλέων.
Πηγή: Associated Press, 15/01/2012

Στα άδυτα του αρχαιότερου Αστεροσκοπείου

ΙΔΑΙΟΝ ΑΝΤΡΟΝ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ

Ο εξωτερικός περίβολος του Ιδαίου Αντρου στον Ψηλορείτη ήταν ένα οργανωμένο σε επιστημονική βάση Αστεροσκοπείο τουλάχιστον από τη Μινωική περίοδο, με όργανα επιστημονικών μετρήσεων των ηλιοστασίων το βωμό του Δία καθώς και τις βάσεις των αγαλμάτων που βρίσκονταν έξω από την είσοδο του ιερού σπηλαίου.

 
Ο χώρος γύρω από το Ιδαίον Αντρον, όπου συνεχίζονται οι έρευνες για το Αστεροσκοπείο των Μινωιτών Αυτή είναι η επιστημονική ανακοίνωση -που αποτελεί πολιτισμική ανατροπή για τον αρχαίο κόσμο- του μηχανικού και ερευνητή Νίκου Λεβεντάκη, που έγινε στο 11ο Διεθνές Κρητολογικό Επιστημονικό Συνέδριο το οποίο πραγματοποιείται στο Ρέθυμνο, ανακοίνωση που βασίζεται στην «ανάγνωση» των μη κατανοητών αρχαιολογικών συμβολικών δεδομένων με βάση παραμέτρους των Θετικών Επιστημών.
Ετσι βεβαιώνεται πως πρώτοι οι αρχαίοι Ελληνες είχαν ένα ολοκληρωμένο ημερολογιακό έτος. Προτείνει μάλιστα ο κ. Λεβεντάκης το Αστεροσκοπείο του Σκίνακα, που βρίσκεται στον Ψηλορείτη, να ονομαστεί Αστεροσκοπείο της Ιδαίας Αρτέμιδος, αφού αυτή η θεά επόπτευε τα μονοπάτια στην ευρύτερη περιοχή, του Ψηλορείτη και φυσικά του Ιδαίου Αντρου, εκτός του κυρίαρχου ρόλου του Κρηταγενούς Δία.
Κύριε Λεβεντάκη, ποια είναι τα ημερολογιακά δεδομένα της Μινωικής περιόδου;
«Από στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από ιερά σπήλαια της Κρήτης βρέθηκε ότι, όπως οι Αιγύπτιοι έτσι και οι Μινωίτες διέθεταν χωριστό ηλιακό διοικητικό ημερολόγιο. Για τις θρησκευτικές τους τελετές οι Μινωίτες χρησιμοποιούσαν, παράλληλα, και σεληνιακό μηνολόγιο, το οποίο όμως διόρθωναν ηλιακά. Ειδικότερα η καταγραφή των βασικών σταθμών της πορείας του Ηλιου, δηλαδή των ισημεριών και των ηλιοστασίων, επιτυγχανόταν με κατασκευές στην αυλή του Ιδαίου Αντρου.
Ηδη αρχαίες μαρτυρίες (Διόδωρος Σικελιώτης, Βιβλιοθήκη Ιστορικής) πληροφορούν ότι η αυλή του Ιδαίου θεωρούνταν το ίδιο ιερή όπως και η σπηλιά. Ο Σπυρίδων Μαρινάτος λ.χ. που έκαμε ανασκαφές στο Ιδαίον, διαπίστωνε το 1956 με θαυμασμό ότι "ανοίγεται προς ανατολάς με το ευρύχωρον στόμιόν του και βλέπει προς τον ουρανόν. Μεγαλοπρεπές είναι το θέαμα του βραδέως στρεφομένου στερεώματος από του ύψους τούτου, οπόθεν οι αστέρες λάμπουν μετά στίλβης ασυνήθους".
Κατά σύμπτωση το Αστεροσκοπείο του Πανεπιστημίου Κρήτης, δίπλα στην κορυφή του Σκίνακα και στα 6.210 μ. από την είσοδο του Ιδαίου, βρίσκεται σε απόσταση μόλις 230 μ. από τον άξονα των ισημεριών, που παρατηρούσαν οι ιερείς του. Ο εντοπισμός των κατασκευών που τοποθέτησαν οι ιερείς του Ιδαίου στην αυλή για να παρατηρούν την πορεία του Ηλιου, ανατρέπει τις επικρατούσες μέχρι σήμερα αντιλήψεις, ότι τα αρχαία ελληνικά ημερολόγια ήταν καθυστερημένα σε σύγκριση με τα αντίστοιχα των Αιγυπτίων και των Βαβυλωνίων (G. Thomson, 1943).
Μηνολόγια
Αντίθετα, οι προσαρμογές των ελληνικών σεληνιακών μηνολογίων στα ηλιακά δεδομένα είναι παλαιότερες των βαβυλωνιακών, που τοποθετούνται στο 528 π.Χ. Πιθανό δε ήταν πιο αξιόπιστες και από αυτές του αιγυπτιακού ημερολογίου, αν κρίνει κανείς από τη φήμη που κατέκτησε το Ιδαίον στους Ρωμαϊκούς χρόνους, πιθανό διότι χρησιμοποιήθηκαν οι παρατηρήσεις του για διόρθωση του Ρωμαϊκού ημερολογίου, που την περίοδο της Δημοκρατίας είχε οδηγηθεί σε αδιέξοδο. Φαίνεται δε ότι, αντίθετα πάλι με τη θρυλούμενη οκταετηριδική διόρθωση που χρησιμοποιούσαν άλλοι λαοί, είναι ακριβής η πληροφορία του Ρωμαίου Διδύμου, πως τα πολύ παλιά χρόνια οι Ελληνες προσάρμοζαν "κατά το τρίτο και πέμπτο και όγδοο έτος", με υπόδειξη προφανώς των ιερέων του Ιδαίου».
Αυτό το αστρονομικό υλικό ως γνώση κυκλοφορούσε στην υπόλοιπη Ελλάδα;
«Οι πληροφορίες που συγκεντρώνονταν στο Ιδαίον για τη διοικητική οργάνωση του χρόνου φαίνεται πως με διάφορους τρόπους διαχέονταν σε όλη την Ελλάδα. Μ' αυτές σχετίζονται οι επίμονες πληροφορίες του Ομηρικού Υμνου στον Απόλλωνα, ότι το Μαντείο των Δελφών -με ηλιακό, επίσης, παρατηρητήριο- ιδρύθηκε από Κρήτες ναυτικούς. Παράλληλα, φαίνεται πως στη Βοιωτία υπήρχε σταθερός δεσμός με την Κρήτη. Ετσι εξηγούνται η φήμη του ημερολογίου της, αλλά και πολλές πληροφορίες του Ησιόδου, ιδιαίτερα για τις καλλιεργητικές υποχρεώσεις. Μάλιστα με λεπτομερή διαφοροποίηση των δεδομένων, που πρέπει ασφαλώς να αποδοθεί σε εμπεδωμένη γνώση των ημερολογιακών χαρακτηριστικών, διευκρινίζεται στον Ησίοδο πως "αυτός είναι ο νόμος των πεδιάδων και όποιων κατοικούν κοντά στη θάλασσα και στα δασωμένα φαράγγια" (Εργα και Ημέρες 388-), σε αντιδιαστολή με τα ορεινά μέρη, προφανώς.
Η δυσκολία του εγχειρήματος και η συχνότητα προσαρμογής του μηνολογίου στα ηλιακά δεδομένα περιλαμβανόταν στους λόγους των μεγάλων διαφοροποιήσεων των ημερολογίων στις ελληνικές πόλεις-κράτη. Ομως, σε τελική ανάλυση, ήταν εξαιρετικά ακριβής από τα παλιά ο χρόνος τέλεσης των μεγάλων κοινών τους εορτών, λ.χ. των Ολυμπιακών Αγώνων κ.ά. Εξάλλου η διασπορά των ημερολογιακών δεδομένων αποτελούσε, μάλλον, κριτήριο αυστηρής λεπτομερούς τήρησης παρά χαλαρότητας στην προσαρμογή.
Για τις μετρήσεις που μπόρεσε να πραγματοποιεί το ιερατείο του Ιδαίου, διέθετε ένα σταθερό παρατηρητήριο καταγραφής των ουράνιων φαινομένων γενικά και της πορείας του Ηλιου ειδικότερα. Ετσι εντόπιζαν τα σημεία ανατολής του Ηλιου κάθε φορά σ' όλη τη διάρκεια του χρόνου. Εξηγείται λοιπόν η πληροφορία του Σολίνου, ενός συγγραφέα των ύστερων Ρωμαϊκών χρόνων, που υποστηρίζει ότι "ο Ψηλορείτης γνωρίζει τη θέση εμφάνισης της ανατολής του Ηλιου πριν βγει"».
Κύριε Λεβεντάκη, ποια είναι τα αντικειμενικά στοιχεία που στοιχειοθετούν την πρότασή σας;
«Οι μετρήσεις που πραγματοποιήθηκαν την ημέρα του θερινού ηλιοστασίου το 2009, από κοινού με τους αγρονόμους τοπογράφους μηχανικούς Νίκο και Γιώργο Ξυλούρη: εξαρτήθηκαν οι κρίσιμες θέσεις στην αυλή του Ιδαίου Αντρου από τριγωνομετρικά σημεία της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού (ΓΥΣ) στις κορυφές "Κουροπητός", "Μυίγα", "Μαύρος Κούμος", "Πίπερος" και "Σωρός". Χρησιμοποιήθηκε μάλιστα για τις μετρήσεις γεωδαιτικός σταθμός τύπου "Topcon", ακρίβειας έξι δευτερολέπτων.
Τα βάθρα αγαλμάτων και το αστρονομικό παρατηρητήριο, που ώς τώρα θεωρούσαμε ότι ήταν ένας απλός βωμός, αποτυπώθηκαν στο ΕΓΣΑ '87 (Εθνικό Γεωγραφικό Σύστημα Αναφοράς). Διαπιστώθηκε μετά και τη θεωρητική επεξεργασία πληροφοριών που αντλήθηκαν από το Google, ότι ο άξονας των ισημεριών ουσιαστικά ταυτίζεται με το διαμήκη άξονα του βωμού. Ο άξονας επίσης του θερινού ηλιοστασίου περνά από τις θέσεις και των δύο βάθρων». *

Η αινιγματική σχέση Ελλήνων, Φοινίκων

Της Ν. ΚΟΝΤΡΑΡΟΥ-ΡΑΣΣΙΑ

Φοίνικες και Ελληνες διασταυρώθηκαν με τα καράβια τους σε ρότες ανοιχτού πελάγους στο Αιγαίο. Αντάλλαξαν προϊόντα, συνομίλησαν και συναναστράφηκαν επί αιώνες.

 
Ποιες είναι όμως οι γνώσεις μας για τον αρχαίο εξαφανισμένο αυτό μεσογειακό λαό, που ο Ομηρος περιγράφει ως δεινούς ναυτικούς, εμπόρους και τεχνίτες, αναξιόπιστους, πονηρούς και άρπαγες, αλλά και ανθρώπους με ιδιαίτερα χαρίσματα.
Η αινιγματική σχέση αυτών των δύο λαών, που υπήρξαν εξίσου πολυμήχανοι και επινοητικοί και άφησαν ανεξίτηλα τα ίχνη τους στη διαμόρφωση του ευρωπαϊκού πολιτισμού, πρόκειται να διερευνηθεί σε μία αρχαιολογική έκθεση. Την οργανώνει το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης από 20 Δεκεμβρίου 2011 έως 20 Ιουνίου 2012 με τον τίτλο «Ελληνες και Φοίνικες στα σταυροδρόμια της Μεσογείου».
Η διάρθρωση της έκθεσης ακολουθεί δύο άξονες: ο ένας παρακολουθεί τη χρονολογική εξέλιξη των σχέσεων των δύο λαών από τις απαρχές τους (Μέση και Υστερη Εποχή του Χαλκού) μέχρι την κατάλυση των πόλεων της Φοινίκης από τον Μ. Αλέξανδρο και τον εξελληνισμό της Ανατολής και ο άλλος άξονας παρουσιάζει τις αλληλεπιδράσεις ελληνικού και φοινικικού πολιτισμού. Ολα αυτά θα διατυπωθούν μέσω 150 αρχαίων αντικειμένων που προέρχονται από το οικείο μουσείο, από το Εθνικό Αρχαιολογικό της Αθήνας, το Αρχαιολογικό Ηρακλείου Κρήτης, εννέα Εφορείες Αρχαιοτήτων και από το Μουσείο του Αμερικανικού Πανεπιστημίου της Βηρυτού.
Η έκθεση εντάσσεται στο πρόγραμμα «Θεσσαλονίκη, Σταυροδρόμι Πολιτισμού 2011: Αραβικός κόσμος και Ισραήλ». Μια πρώτη διερεύνηση για τις επαφές των Ελλήνων με αυτούς που αποκαλούνταν «Χαναανίτες» έγινε το 2003 στην έκθεση «Πλόες» του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης. Ο διευθυντής του Ν. Σταμπολίδης έχει βρει στην ανασκαφή του στην αρχαία Ελεύθερνα αντικείμενα που απηχούν αυτή τη σχέση, ανάμεσά τους κι ένα φοινικικό «cipus» (επιτύμβια στήλη) της αρχαϊκής εποχής.
Στη Μεσόγειο
Η επιστήμη τοποθετεί τις απαρχές της σχέσης των Ελλήνων με τους λαούς της Ανατολής γύρω στο 16ο αιώνα π.Χ. Η άνθηση του Μυκηναϊκού πολιτισμού εξαπλώνει την εμπορική δύναμη των Μυκηναίων στις αγορές της ανατολικής Μεσογείου. Εκείνη την εποχή ιδρύονται και εμπορικοί σταθμοί στις ακτές του σημερινού Λιβάνου. Μετά την κατάρρευση του Μυκηναϊκού πολιτισμού στα τέλη του 11ου αι. π.Χ. προβάλλουν οι Φοίνικες ως μια ισχυρή εμπορική δύναμη τουλάχιστον ώς την αρχαϊκή εποχή (6ο αι. π.Χ.).

Η ομοφυλοφιλία στην Αθήνα

Οι «Νόμοι» του Σόλωνα (βιβλίο 5, κεφάλαιο 5, άρθρο 332), είναι αρκετά σαφείς για τις συνέπειες που έχει κάποιος Αθηναίος αν συνάψει σχέση με άντρα:


Αν τις Αθηναίος εταιρήση, με έξεστω αυτω των εννέα αρχόντων γενέσθαι, μηδέ ιερωσύνην ιερώσασθαι, μηδέ συνδικήσαι τω δήμω, μηδέ αρχήν αρχέτω μηδεμιάν, μήτε ενδημον, μήτε υπερόριον, μήτε κληρωτήν, μήτε χειροτονητήν, μηδέ επικυρήκειαν αποστελλέσθω, μηδέ γνώμην λεγέτω, μηδέ εις τα δημοτελή ιερά εισίτω, μηδέ εν ταις κοιναίς σταφονοφορίες σταφανούσθω, μηδέ εντός των της αγοράς περιρραντηριων πορευέσθω.
Εάν δε ταύτα τις ποιή,καταγνωσθέντως αυτού εταιρείν, θανάτω ζημιούσθω.

Δηλαδή, αν κάποιος Αθηναίος συνάψει (ομοφυλοφιλική) σχέση με κάποιον άλλο:
• Δεν του επιτρέπεται να γίνει μέλος των 9 αρχόντων.
• Δεν του επιτρέπεται να εκλεγεί ιερέας.
• Δεν του επιτρέπεται να είναι συνήγορος του λαού.
• Δεν του επιτρέπεται να ασκήσει κάποια εξουσία, εντός η εκτός της χώρας, κληρωτή ή χειροτονητή.
• Δεν του επιτρέπεται να σταλεί ως κήρυκας πολέμου.
• Δεν του επιτρέπεται να εκθέσει τη γνώμη του.
• Δεν του επιτρέπεται να μπει στους δημόσιους ναούς.
• Δεν του επιτρέπεται να στεφανωθεί στις δημόσιες στεφανοφορίες.
• Δεν του επιτρέπεται να παίρνει μέρος στους περιπάτους που γίνονται στην αγορά.
•Όποιος λοιπόν (πολίτης) έχει καταδικαστεί ως ερωτικός σύντροφος, αλλά ενεργήσει αντίθετα με τις διατάξεις του νόμου, να τιμωρείται με θάνατο.

ΝΕΡΟΠΟΝΤΗ ΣΤΗΝ ΚΥΝΟΥΡΙΑ ΑΠΟΚΑΛΥΨΕ ΑΓΝΩΣΤΟ ΜΥΚΗΝΑΪΚΟ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ

Η βροχή «έκανε» την ανασκαφή

Δεν είναι πρώτη φορά που η βροχή γίνεται ανασκαφέας. Μια σφοδρή νεροποντή έφερε στο φως άγνωστο μυκηναϊκό νεκροταφείο στην ορεινή Κυνουρία. Οι κάτοικοι δεν άφησαν τους αρχαιοκάπηλους να δράσουν.

 
Μένει ακόμη να εντοπιστεί και ο μυκηναϊκός οικισμός Ειδοποίησαν τη ΛΘ' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Αρκαδίας κι έτσι άρχισαν ανασκαφές. «Εχουμε πολύ καλή σχέση με τους ανθρώπους του νομού μας», λέει η προϊσταμένη της ΛΘ' ΕΠΚΑ Αννα Καραπαναγιώτου. «Ηταν αναμενόμενο να μας ειδοποιήσουν όταν τα περιγράμματα κάποιων τάφων ήρθαν στην επιφάνεια μετά τις βροχές».
Το άγνωστο μυκηναϊκό νεκρο ταφείο εντοπίστηκε 10 χλμ. βορειοδυτικά του Λεωνιδίου, κοντά στο χωριό Βασκίνα, στη θέση «Σοχά», που είναι ορεινή. Η ανασκαφή, που άρχισε με την υποστήριξη του Δήμου Νότιας Κυνουρίας, έχει φέρει στο φως μέχρι στιγμής πέντε κιβωτιόσχημους τάφους. Ηταν κτερισμένοι με πήλινα συμποτικά αγγεία, λίθινα σφοντύλια και χάλκινη περόνη. Τα ευρήματα χρονολογούνται στον 14ο αι. π.Χ. κατά τους μυκηναϊκούς χρόνους. Εχουν μεταφερθεί στο Μουσείο Τρίπολης, όπου συντηρούνται.
Το ενδιαφέρον στις ταφές είναι ότι περιείχαν έναν ή πολλούς νεκρούς. Οι τάφοι με πολλαπλές ταφές περιείχαν οστά παλαιότερα, οπότε δείχνουν ανακομιδή. Σύμφωνα με τα μυκηναϊκά ταφικά έθιμα, όταν επρόκειτο να ταφεί ένας νεκρός, οι συγγενείς του συγκέντρωναν και τα οστά των προηγούμενων σε μια πλευρά του τάφου.
Η θέση του μυκηναϊκού νεκροταφείου δεν ήταν τελείως άγνωστη στους αρχαιολόγους. Περίμεναν να το εντοπίσουν κάποια στιγμή γιατί υπήρχαν επιφανειακά ευρήματα που μαρτυρούσαν την ύπαρξή του σε αυτό το οροπέδιο που βρίσκεται 20 χλμ. από το Λεωνίδιο.
Τώρα, γνωρίζουν πού είναι το νεκροταφείο. Μένει όμως να εντοπίσουν και το μυκηναϊκό οικισμό της περιοχής. Η έρευνα μόλις τώρα άρχισε εκεί.

Ν.Κ.-Ρ.

Ναός Επικουρίου Απόλλωνα

Νοτιοδυτικά της Ανδρίτσαινας σε απόσταση 14 χλμ., σε ένα επιβλητικό και άγριο ορεινό τοπίο,
σε υψόμετρο 1.130 μ., στο όρος Κωτίλι, στην τοποθεσία που στην αρχαιότητα ονομαζόταν Βάσσες (που σημαίνει μικρή κοιλάδα μέσα στα βράχια), βρίσκεται ο μεγαλοπρεπής ναός του Επικουρίου Απόλλωνα, ένας από τους μεγαλύτερους ναούς της Αρχαιότητας.

Ο ναός του Επικουρίου Απόλλωνα είναι έργο του αρχιτέκτονα του Παρθενώνα Ικτίνου. Κατασκευάστηκε γύρω στα 420 π.Χ. πάνω σε παλαιότερο ναό, από τους κατοίκους της Φιγάλειας προς τιμήν του Απόλλωνα σε ένδειξη ευγνωμοσύνης για τη σωτηρία τους από λοιμό. Το επίθετο Επικούριος δόθηκε στον Απόλλωνα γύρω στο 650 π.Χ., την εποχή των πολέμων με τους Σπαρτιάτες.

Είναι δωρικός περίπτερος κτισμένος από ντόπιο ασβεστόλιθο, ενώ μαρμάρινα ήταν τα κιονόκρανα του σηκού, ορισμένα μέρη της οροφής και της στέγης και ο γλυπτός διάκοσμος. Αποτελείται από πρόναο, σηκό και οπισθόδομο, έχει προσανατολισμό από βορρά προς νότο με διαστάσεις 14,48x38,24μ. στο επίπεδο του στυλοβάτη.

Ο ναός του Επικουρίου Απόλλωνα είναι το πρώτο μνημείο στην Ελλάδα που η Unesco συμπεριέλαβε (1986) στα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς.

Ο ναός αποτελεί ένα από τα καλύτερα σωζόμενα μνημεία της κλασικής αρχαιότητας. Είναι ο καλύτερα διατηρημένος ναός μετά το ναό του Ηφαίστου (Θησείο) στην Αθήνα. Κατέχει σημαντική θέση στην ιστορία της ελληνικής αρχιτεκτονικής, αφού συνδυάζει με ξεχωριστό τρόπο τα αρχαϊστικά στοιχεία, που καθόριζε η τοπική θρησκευτική παράδοση, με τις τολμηρές ανανεωτικές ιδέες του δημιουργού του.

Η στενόμακρη κάτοψη της περίστασης (Η σειρά από κίονες που περικύουν τον σηκό), όπως και ο αριθμός των κιόνων (6x15 αντί του κανονικού για την εποχή 6x13) και η διάταξή τους (μεγαλύτερα μετακιόνια διαστήματα στις στενές πλευρές) είναι αρχαϊκά χαρακτηριστικά και παραπέμπουν στον μεγάλο ναό του Απόλλωνος στους Δελφούς. Τα στοιχεία όμως αυτά "δένουν" αρμονικά με γνωρίσματα της κλασικής αθηναϊκής αρχιτεκτονικής, όπως είναι η λεπτότητα των κιόνων, το χαμηλό ύψος της κρηπίδας και του θριγκού και η ευρυχωρία του προδόμου και του οπισθοδόμου. Η μεγάλη όμως καινοτομία του μνημείου έγκειται στη διαμόρφωση του εσωτερικού του.

Στο σηκό (Ο κύριος εσωτερικός χώρος στους αρχαίους ελληνικούς ναούς, αποκλειστικά αφιερωμένος για την φύλαξη του αγάλματος του θεού) υπάρχει η ιδέα της κιονοστοιχίας κατά τις τρεις πλευρές, όπως στον Παρθενώνα και το ναό του Ηφαίστου στην Αθήνα, όμως οι κίονες στις μακρές πλευρές δεν είναι ελεύθεροι. Παρουσιάζονται από τους τοίχους ως λεπτά εγκάρσια χωρίσματα, που καταλήγουν σε ιωνικούς ημικίονες με ιδιόμορφα κοινόκρανα και βάσεις. Στη στενή πλευρά του σηκού, απέναντι από την είσοδο, ο ελεύθερος κίονας έφερε το πρώτο στην ιστορία της αρχιτεκτονικής κορινθιακό κιονόκρανο.

Η κιονοστοιχία στήριζε ιωνικό θριγκό (Το μέρος των αρχαίων κτιρίων που βρίσκεται πάνω από τους κίονες), με ανάγλυφη ζωφόρο (Σπουδαίο αρχιτεκτονικό στοιχείο που προσδίδει κομψότητα στο επιστέγασμα των κτιρίων. Αποτελεί μια διακοσμητική ταινία που περιτρέχει το οικοδόμημα. Βρίσκεται συνήθως στην εξωτερική όψη του κτιρίου που μαζί με το γείσο και το επιστύλιο αποτελούν το λεγόμενο θριγκό), που περιέτρεχε εσωτερικά και τις τέσσερις πλευρές του σηκού.
Η ζωφόρος του ναού αποτελεί ένα πραγματικό αριστούργημα στο οποίο η ζωντάνια και η έκφραση των μορφών, καθώς και ο συνδυασμός της πλοκής των σκηνών, το κατατάσσουν στους καλύτερους γλυπτικούς διάκοσμους της αρχαιότητας. Την αποτελούσαν 23 πλάκες με μήκος 31 μ., εκ των οποίων οι έντεκα δυτικά εικονίζουν κενταυρομαχία και οι έντεκα ανατολικά αμαζονομαχία.
Μέσα στο ναό υπήρχε και μεγάλο (12 πόδια) χάλκινο άγαλμα του Απόλλωνα.

Το μεγαλύτερο μέρος από τις πλάκες της ζωφόρου βρίσκονται από το 1814 στο Βρετανικό Μουσείο, ενώ άλλα μέρη της κοσμούν τις προθήκες του μουσείου του Λούβρου και του Μονάχου!

Σήμερα γίνονται εργασίες συντήρησης του ναού από τους επιστήμονες της Επιτροπής Επικουρίου Απόλλωνος, η οποία εποπτεύει το έργο και έχει έδρα την Αθήνα.

Επέστρεψε στην Ηλεία ο Ναός του Επικούρειου Απόλλωνα

Ανακλήθηκε η διάταξη που προέβλεπε την υπαγωγή του στη Μεσσηνία

Ανακλήθηκε τελικά η διάταξη η οποία προέβλεπε την διοικητική υπαγωγή του ναού του Επικούρειου Απόλλωνα από την Ζ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων Ολυμπίας στην οποία ανήκε, στην ΛΗ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων της Μεσσηνίας. Η συγκεκριμένη διάταξη είχε προωθηθεί τον περασμένο Σεπτέμβριο από τον τότε υπουργό Πολιτισμού και νυν πρόεδρο της Ν.Δ., Αντώνη Σαμαρά, ο οποίος θέλησε σε προεκλογική περίοδο να προσφέρει στους εκλογείς της περιφέρειας του ένα δώρο τιμής.
Ο νομάρχης Ηλείας, Χαράλαμπος Καφύρας δήλωσε σχετικά: «Με ικανοποίηση σας ενημερώνω ότι η αδικία σε βάρος της Ηλείας αποκαταστάθηκε με την ανάκληση της απαράδεκτης απόφασης που είχε δημοσιευτεί στο ΦΕΚ 437/10-09-09, που μετέφερε τον Επικούρειο Απόλλωνα στη Μεσσηνία, με τη νέα δημοσίευση στο ΦΕΚ 115/6-04-10 της απόφασης του Υπουργού Πολιτισμού κ. Παύλου Γερουλάνου.
Προσωπικά νιώθω ικανοποιημένος, γιατί έναν αγώνα που ξεκινήσαμε από τις 14 Σεπτεμβρίου 2009 και μετά από πολλές δράσεις, η τωρινή κυβέρνηση ανακάλεσε την απαράδεκτη αυτή απόφαση, δικαιώθηκαν όλοι οι Ηλείοι και κέρδισε το δίκαιο, το σωστό και το νόμιμο.
Θεωρώ ότι ένα πολύ σημαντικό βήμα έχει γίνει και απομένει:
-Να μη συζητηθεί εκ νέου στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο το θέμα του Επικούρειου Απόλλωνα
-η ανάδειξη του Ναού και της ευρύτερης περιοχής των Βασσών, της Φιγαλείας και του Λύκαιου Όρους
-η διεκδίκηση της επιστροφής της Ζωφόρου του Ναού
Ο Ναός του Επικούρειου Απόλλωνα ανήκει πάλι στην Ηλεία, δικαιώθηκε το δίκαιο αίτημα μας, ο Ναός αποδόθηκε εκεί που ανήκει διοικητικά, στην Ηλεία, στην επαρχία Ολυμπίας και στη μητέρα Φιγάλεια Γη, στη Φιγαλεία, που είναι η μάνα – πόλη του Ναού.
Επαναλαμβάνω ότι ο Ναός του Επικούρειου Απόλλωνα, μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, δεν περιορίζεται στα όρια ενός Νομού, αλλά ανήκει σε όλη την Ελλάδα, σε όλο τον κόσμο και όλοι εμείς τιμούμε και προφυλάσσουμε την κληρονομιά που μας άφησαν οι πρόγονοι μας και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να ερίζουμε για το που ανήκει αυτή η κληρονομιά».