Η ομοφυλοφιλία στην Αθήνα

Οι «Νόμοι» του Σόλωνα (βιβλίο 5, κεφάλαιο 5, άρθρο 332), είναι αρκετά σαφείς για τις συνέπειες που έχει κάποιος Αθηναίος αν συνάψει σχέση με άντρα:


Αν τις Αθηναίος εταιρήση, με έξεστω αυτω των εννέα αρχόντων γενέσθαι, μηδέ ιερωσύνην ιερώσασθαι, μηδέ συνδικήσαι τω δήμω, μηδέ αρχήν αρχέτω μηδεμιάν, μήτε ενδημον, μήτε υπερόριον, μήτε κληρωτήν, μήτε χειροτονητήν, μηδέ επικυρήκειαν αποστελλέσθω, μηδέ γνώμην λεγέτω, μηδέ εις τα δημοτελή ιερά εισίτω, μηδέ εν ταις κοιναίς σταφονοφορίες σταφανούσθω, μηδέ εντός των της αγοράς περιρραντηριων πορευέσθω.
Εάν δε ταύτα τις ποιή,καταγνωσθέντως αυτού εταιρείν, θανάτω ζημιούσθω.

Δηλαδή, αν κάποιος Αθηναίος συνάψει (ομοφυλοφιλική) σχέση με κάποιον άλλο:
• Δεν του επιτρέπεται να γίνει μέλος των 9 αρχόντων.
• Δεν του επιτρέπεται να εκλεγεί ιερέας.
• Δεν του επιτρέπεται να είναι συνήγορος του λαού.
• Δεν του επιτρέπεται να ασκήσει κάποια εξουσία, εντός η εκτός της χώρας, κληρωτή ή χειροτονητή.
• Δεν του επιτρέπεται να σταλεί ως κήρυκας πολέμου.
• Δεν του επιτρέπεται να εκθέσει τη γνώμη του.
• Δεν του επιτρέπεται να μπει στους δημόσιους ναούς.
• Δεν του επιτρέπεται να στεφανωθεί στις δημόσιες στεφανοφορίες.
• Δεν του επιτρέπεται να παίρνει μέρος στους περιπάτους που γίνονται στην αγορά.
•Όποιος λοιπόν (πολίτης) έχει καταδικαστεί ως ερωτικός σύντροφος, αλλά ενεργήσει αντίθετα με τις διατάξεις του νόμου, να τιμωρείται με θάνατο.

ΝΕΡΟΠΟΝΤΗ ΣΤΗΝ ΚΥΝΟΥΡΙΑ ΑΠΟΚΑΛΥΨΕ ΑΓΝΩΣΤΟ ΜΥΚΗΝΑΪΚΟ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ

Η βροχή «έκανε» την ανασκαφή

Δεν είναι πρώτη φορά που η βροχή γίνεται ανασκαφέας. Μια σφοδρή νεροποντή έφερε στο φως άγνωστο μυκηναϊκό νεκροταφείο στην ορεινή Κυνουρία. Οι κάτοικοι δεν άφησαν τους αρχαιοκάπηλους να δράσουν.

 
Μένει ακόμη να εντοπιστεί και ο μυκηναϊκός οικισμός Ειδοποίησαν τη ΛΘ' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Αρκαδίας κι έτσι άρχισαν ανασκαφές. «Εχουμε πολύ καλή σχέση με τους ανθρώπους του νομού μας», λέει η προϊσταμένη της ΛΘ' ΕΠΚΑ Αννα Καραπαναγιώτου. «Ηταν αναμενόμενο να μας ειδοποιήσουν όταν τα περιγράμματα κάποιων τάφων ήρθαν στην επιφάνεια μετά τις βροχές».
Το άγνωστο μυκηναϊκό νεκρο ταφείο εντοπίστηκε 10 χλμ. βορειοδυτικά του Λεωνιδίου, κοντά στο χωριό Βασκίνα, στη θέση «Σοχά», που είναι ορεινή. Η ανασκαφή, που άρχισε με την υποστήριξη του Δήμου Νότιας Κυνουρίας, έχει φέρει στο φως μέχρι στιγμής πέντε κιβωτιόσχημους τάφους. Ηταν κτερισμένοι με πήλινα συμποτικά αγγεία, λίθινα σφοντύλια και χάλκινη περόνη. Τα ευρήματα χρονολογούνται στον 14ο αι. π.Χ. κατά τους μυκηναϊκούς χρόνους. Εχουν μεταφερθεί στο Μουσείο Τρίπολης, όπου συντηρούνται.
Το ενδιαφέρον στις ταφές είναι ότι περιείχαν έναν ή πολλούς νεκρούς. Οι τάφοι με πολλαπλές ταφές περιείχαν οστά παλαιότερα, οπότε δείχνουν ανακομιδή. Σύμφωνα με τα μυκηναϊκά ταφικά έθιμα, όταν επρόκειτο να ταφεί ένας νεκρός, οι συγγενείς του συγκέντρωναν και τα οστά των προηγούμενων σε μια πλευρά του τάφου.
Η θέση του μυκηναϊκού νεκροταφείου δεν ήταν τελείως άγνωστη στους αρχαιολόγους. Περίμεναν να το εντοπίσουν κάποια στιγμή γιατί υπήρχαν επιφανειακά ευρήματα που μαρτυρούσαν την ύπαρξή του σε αυτό το οροπέδιο που βρίσκεται 20 χλμ. από το Λεωνίδιο.
Τώρα, γνωρίζουν πού είναι το νεκροταφείο. Μένει όμως να εντοπίσουν και το μυκηναϊκό οικισμό της περιοχής. Η έρευνα μόλις τώρα άρχισε εκεί.

Ν.Κ.-Ρ.

Ναός Επικουρίου Απόλλωνα

Νοτιοδυτικά της Ανδρίτσαινας σε απόσταση 14 χλμ., σε ένα επιβλητικό και άγριο ορεινό τοπίο,
σε υψόμετρο 1.130 μ., στο όρος Κωτίλι, στην τοποθεσία που στην αρχαιότητα ονομαζόταν Βάσσες (που σημαίνει μικρή κοιλάδα μέσα στα βράχια), βρίσκεται ο μεγαλοπρεπής ναός του Επικουρίου Απόλλωνα, ένας από τους μεγαλύτερους ναούς της Αρχαιότητας.

Ο ναός του Επικουρίου Απόλλωνα είναι έργο του αρχιτέκτονα του Παρθενώνα Ικτίνου. Κατασκευάστηκε γύρω στα 420 π.Χ. πάνω σε παλαιότερο ναό, από τους κατοίκους της Φιγάλειας προς τιμήν του Απόλλωνα σε ένδειξη ευγνωμοσύνης για τη σωτηρία τους από λοιμό. Το επίθετο Επικούριος δόθηκε στον Απόλλωνα γύρω στο 650 π.Χ., την εποχή των πολέμων με τους Σπαρτιάτες.

Είναι δωρικός περίπτερος κτισμένος από ντόπιο ασβεστόλιθο, ενώ μαρμάρινα ήταν τα κιονόκρανα του σηκού, ορισμένα μέρη της οροφής και της στέγης και ο γλυπτός διάκοσμος. Αποτελείται από πρόναο, σηκό και οπισθόδομο, έχει προσανατολισμό από βορρά προς νότο με διαστάσεις 14,48x38,24μ. στο επίπεδο του στυλοβάτη.

Ο ναός του Επικουρίου Απόλλωνα είναι το πρώτο μνημείο στην Ελλάδα που η Unesco συμπεριέλαβε (1986) στα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς.

Ο ναός αποτελεί ένα από τα καλύτερα σωζόμενα μνημεία της κλασικής αρχαιότητας. Είναι ο καλύτερα διατηρημένος ναός μετά το ναό του Ηφαίστου (Θησείο) στην Αθήνα. Κατέχει σημαντική θέση στην ιστορία της ελληνικής αρχιτεκτονικής, αφού συνδυάζει με ξεχωριστό τρόπο τα αρχαϊστικά στοιχεία, που καθόριζε η τοπική θρησκευτική παράδοση, με τις τολμηρές ανανεωτικές ιδέες του δημιουργού του.

Η στενόμακρη κάτοψη της περίστασης (Η σειρά από κίονες που περικύουν τον σηκό), όπως και ο αριθμός των κιόνων (6x15 αντί του κανονικού για την εποχή 6x13) και η διάταξή τους (μεγαλύτερα μετακιόνια διαστήματα στις στενές πλευρές) είναι αρχαϊκά χαρακτηριστικά και παραπέμπουν στον μεγάλο ναό του Απόλλωνος στους Δελφούς. Τα στοιχεία όμως αυτά "δένουν" αρμονικά με γνωρίσματα της κλασικής αθηναϊκής αρχιτεκτονικής, όπως είναι η λεπτότητα των κιόνων, το χαμηλό ύψος της κρηπίδας και του θριγκού και η ευρυχωρία του προδόμου και του οπισθοδόμου. Η μεγάλη όμως καινοτομία του μνημείου έγκειται στη διαμόρφωση του εσωτερικού του.

Στο σηκό (Ο κύριος εσωτερικός χώρος στους αρχαίους ελληνικούς ναούς, αποκλειστικά αφιερωμένος για την φύλαξη του αγάλματος του θεού) υπάρχει η ιδέα της κιονοστοιχίας κατά τις τρεις πλευρές, όπως στον Παρθενώνα και το ναό του Ηφαίστου στην Αθήνα, όμως οι κίονες στις μακρές πλευρές δεν είναι ελεύθεροι. Παρουσιάζονται από τους τοίχους ως λεπτά εγκάρσια χωρίσματα, που καταλήγουν σε ιωνικούς ημικίονες με ιδιόμορφα κοινόκρανα και βάσεις. Στη στενή πλευρά του σηκού, απέναντι από την είσοδο, ο ελεύθερος κίονας έφερε το πρώτο στην ιστορία της αρχιτεκτονικής κορινθιακό κιονόκρανο.

Η κιονοστοιχία στήριζε ιωνικό θριγκό (Το μέρος των αρχαίων κτιρίων που βρίσκεται πάνω από τους κίονες), με ανάγλυφη ζωφόρο (Σπουδαίο αρχιτεκτονικό στοιχείο που προσδίδει κομψότητα στο επιστέγασμα των κτιρίων. Αποτελεί μια διακοσμητική ταινία που περιτρέχει το οικοδόμημα. Βρίσκεται συνήθως στην εξωτερική όψη του κτιρίου που μαζί με το γείσο και το επιστύλιο αποτελούν το λεγόμενο θριγκό), που περιέτρεχε εσωτερικά και τις τέσσερις πλευρές του σηκού.
Η ζωφόρος του ναού αποτελεί ένα πραγματικό αριστούργημα στο οποίο η ζωντάνια και η έκφραση των μορφών, καθώς και ο συνδυασμός της πλοκής των σκηνών, το κατατάσσουν στους καλύτερους γλυπτικούς διάκοσμους της αρχαιότητας. Την αποτελούσαν 23 πλάκες με μήκος 31 μ., εκ των οποίων οι έντεκα δυτικά εικονίζουν κενταυρομαχία και οι έντεκα ανατολικά αμαζονομαχία.
Μέσα στο ναό υπήρχε και μεγάλο (12 πόδια) χάλκινο άγαλμα του Απόλλωνα.

Το μεγαλύτερο μέρος από τις πλάκες της ζωφόρου βρίσκονται από το 1814 στο Βρετανικό Μουσείο, ενώ άλλα μέρη της κοσμούν τις προθήκες του μουσείου του Λούβρου και του Μονάχου!

Σήμερα γίνονται εργασίες συντήρησης του ναού από τους επιστήμονες της Επιτροπής Επικουρίου Απόλλωνος, η οποία εποπτεύει το έργο και έχει έδρα την Αθήνα.

Επέστρεψε στην Ηλεία ο Ναός του Επικούρειου Απόλλωνα

Ανακλήθηκε η διάταξη που προέβλεπε την υπαγωγή του στη Μεσσηνία

Ανακλήθηκε τελικά η διάταξη η οποία προέβλεπε την διοικητική υπαγωγή του ναού του Επικούρειου Απόλλωνα από την Ζ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων Ολυμπίας στην οποία ανήκε, στην ΛΗ΄ Εφορεία Αρχαιοτήτων της Μεσσηνίας. Η συγκεκριμένη διάταξη είχε προωθηθεί τον περασμένο Σεπτέμβριο από τον τότε υπουργό Πολιτισμού και νυν πρόεδρο της Ν.Δ., Αντώνη Σαμαρά, ο οποίος θέλησε σε προεκλογική περίοδο να προσφέρει στους εκλογείς της περιφέρειας του ένα δώρο τιμής.
Ο νομάρχης Ηλείας, Χαράλαμπος Καφύρας δήλωσε σχετικά: «Με ικανοποίηση σας ενημερώνω ότι η αδικία σε βάρος της Ηλείας αποκαταστάθηκε με την ανάκληση της απαράδεκτης απόφασης που είχε δημοσιευτεί στο ΦΕΚ 437/10-09-09, που μετέφερε τον Επικούρειο Απόλλωνα στη Μεσσηνία, με τη νέα δημοσίευση στο ΦΕΚ 115/6-04-10 της απόφασης του Υπουργού Πολιτισμού κ. Παύλου Γερουλάνου.
Προσωπικά νιώθω ικανοποιημένος, γιατί έναν αγώνα που ξεκινήσαμε από τις 14 Σεπτεμβρίου 2009 και μετά από πολλές δράσεις, η τωρινή κυβέρνηση ανακάλεσε την απαράδεκτη αυτή απόφαση, δικαιώθηκαν όλοι οι Ηλείοι και κέρδισε το δίκαιο, το σωστό και το νόμιμο.
Θεωρώ ότι ένα πολύ σημαντικό βήμα έχει γίνει και απομένει:
-Να μη συζητηθεί εκ νέου στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο το θέμα του Επικούρειου Απόλλωνα
-η ανάδειξη του Ναού και της ευρύτερης περιοχής των Βασσών, της Φιγαλείας και του Λύκαιου Όρους
-η διεκδίκηση της επιστροφής της Ζωφόρου του Ναού
Ο Ναός του Επικούρειου Απόλλωνα ανήκει πάλι στην Ηλεία, δικαιώθηκε το δίκαιο αίτημα μας, ο Ναός αποδόθηκε εκεί που ανήκει διοικητικά, στην Ηλεία, στην επαρχία Ολυμπίας και στη μητέρα Φιγάλεια Γη, στη Φιγαλεία, που είναι η μάνα – πόλη του Ναού.
Επαναλαμβάνω ότι ο Ναός του Επικούρειου Απόλλωνα, μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, δεν περιορίζεται στα όρια ενός Νομού, αλλά ανήκει σε όλη την Ελλάδα, σε όλο τον κόσμο και όλοι εμείς τιμούμε και προφυλάσσουμε την κληρονομιά που μας άφησαν οι πρόγονοι μας και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να ερίζουμε για το που ανήκει αυτή η κληρονομιά».

Κορυφαίο Ευρωπαϊκό Γεωπάρκο το Απολιθωμένο Δάσος της Λέσβου

Και κάτι ελληνικό, παγκοσμίως πρότυπο. Ο λόγος για το Απολιθωμένο Δάσος της Λέσβου, που ανακηρύχθηκε κορυφαίο Ευρωπαϊκό Γεωπάρκο για την περίοδο 2011-2014 και μάλιστα με πρόταση ενός Γερμανού και ενός Κινέζου.

Η απόφαση επικυρώθηκε κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης του Γραφείου Γεωπάρκων της UNESCO στο πλαίσιο του 10ου Ευρωπαϊκού Συνεδρίου Γεωπάρκων που πραγματοποιήθηκε στη Νορβηγία.
Σύμφωνα λοιπόν με την τελική απόφαση του Γραφείου Γεωπάρκων της UNESCO, έγινε δεκτή η πρόταση του εμπειρογνώμονα της UNESCO Α. Σίλερ, διευθυντή Γεωπάρκου Γερμανίας, και του καθηγητή Λονγκ από την Κινεζική Ακαδημία Γεωεπιστημών. Σύμφωνα με την έκθεση των δύο επιστημόνων, διαπιστώθηκε η ποιότητα των υποδομών και το επίπεδο των προσφερόμενων υπηρεσιών στον επισκέπτη του Απολιθωμένου Δάσους. «Παρουσιάζει υψηλού επιπέδου λειτουργία σε όλους τους τομείς και τα αποτελέσματά της εκτιμώνται ιδιαίτερα τόσο από τους επισκέπτες της περιοχής όσο και από τις τοπικές αρχές. Το Απολιθωμένο Δάσος αποτελεί κορυφαίο παράδειγμα βέλτιστης πρακτικής για όλα τα μέλη του Ευρωπαϊκού Δικτύου Γεωπάρκων και συμβάλλει καθοριστικά στην ανάπτυξη παραγωγικών δραστηριοτήτων στην περιοχή της Δυτικής Λέσβου» αναφέρεται χαρακτηριστικά στην απόφαση.

Οι Κούροι επέστρεψαν στο σπίτι τους

Του ΝΙΚΟΥ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ

Στη γενέθλια γη τους αποδόθηκαν και επίσημα 17/8, από τον υπουργό Πολιτισμού Παύλο Γερουλάνο, οι δύο Κούροι της Τενέας που είχαν κλαπεί από το σημείο όπου βρίσκονταν θαμμένοι για 2.550 χρόνια, στα Κλένια Κορινθίας.

 
Οι δύο Κούροι έχουν βρεθεί σε λαθρανασκαφή στην Κόρινθο Εκτίθενται πλέον στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αρχαίας Κορίνθου, μαζί με τα ανασκαφικά συνευρήματα που έφερε στο φως η έρευνα του αρχαίου νεκροταφείου, όπως οι πώρινες σαρκοφάγοι των νεκρών, στη μνήμη των οποίων στήθηκαν τα αγάλματα αυτά.
Τα δύο μαρμάρινα αγάλματα της αρχαϊκής εποχής κατασχέθηκαν από χέρια αρχαιοκάπηλων ύστερα από συντονισμένες προσπάθειες του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού, του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη και της Γενικής Δ/νσης Ασφαλείας Αττικής.
Αμέσως μόλις υποδείχθηκε το σημείο εύρεσης από τους κλέφτες αρχαιοκάπηλους, η ΛΖ' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, που έχει έδρα στην Κόρινθο, ξεκίνησε εκτεταμένη σωστική ανασκαφική έρευνα κατά τη διάρκεια της οποίας εντοπίστηκε το νεκροταφείο, που αναπτύσσεται εκατέρωθεν αρχαίας οδού και χρονολογείται στον 6ο, 5ο και 4ο π.Χ. αιώνα.
Κατά την έρευνα ήρθαν στο φως μέλη των αγαλμάτων που έλειπαν και είχαν υποστεί βλάβες εξαιτίας της λαθρανασκαφής: οι δεξιές κνήμες των Κούρων, τμήμα ενός πέλματος και της πλίνθου του και τμήματα της κόμης. Η Αρχαιολογική Υπηρεσία αποκατέστησε σε μεγάλο βαθμό τις βλάβες.
Οι Κούροι είναι κατασκευασμένοι από μάρμαρο παριανό. Από μελέτες προκύπτει ότι παριστάνουν νεανίες με γυμνό σφριγηλό αθλητικό σώμα που στηρίζεται και στα δύο πόδια, το αριστερό πόδι κάνει ένα μικρό βήμα εμπρός, ενώ το πέλμα των ποδιών ακουμπάει το έδαφος.
Οι βραχίονες είναι κρεμάμενοι απολύτως συμμετρικά και τα δύο χέρια είναι σφιγμένα σε γροθιές που ακουμπάνε τους μηρούς, σαν να κρατάνε κάποια λαβή. Τα μαλλιά είναι σγουρά, καλοχτενισμένα και σχηματίζουν μια πλούσια κόμη που καλύπτει το πίσω μέρος της πλάτης, ενώ μια κορδέλα τα στεφανώνει.
Ο τύπος του νεανία παριστάνει την αρχέγονη μορφή του θεού Απόλλωνα, όπως ακριβώς χρησιμοποιήθηκε στην αρχαιότητα για την αναπαράσταση των ηρώων, γι' αυτό και ονομάζεται Απόλλων της Τενέας.
Τα αγάλματα πρέπει να κατασκευάστηκαν τον 7ο ή στις αρχές του 6ου αιώνα π.Χ., από μαθητή ή των ίδιων των εξεχόντων γλυπτών Δίποινου και Σκύλη που είχαν το εργαστήριό τους στην περιοχή της Τενέας, κάπου στις Κλεωνές, στο Αργος, στην Κόρινθο ή στη Σικυώνα.

Αρχαιο-Ελληνικά μνημεία και οι θησαυροί της Λιβύης βορά στη λεηλασία

Η UNESCO ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΥΧΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΕΝ ΜΕΣΩ ΧΑΟΥΣ

Της ΝΑΤΑΛΙ ΧΑΤΖΗΑΝΤΩΝΙΟΥ

Τοιχογραφίες της νεολιθικής περιόδου, από τις σπηλιές στους βραχώδεις σχηματισμούς της Ακακούς. Αγάλματα της Αθηνάς, του Απόλλωνα και του Διονύσου και κεραμικά που προέρχονται από την περίφημη αρχαιοελληνική πόλη Κυρήνη, γενέτειρα του Ερατοσθένη. Ρωμαϊκά ψηφιδωτά και μωσαϊκά, όπως οι εκπληκτικές «Τέσσερις Εποχές», αλλά και πήλινα αγαλματίδια, νομίσματα και αντικείμενα καθημερινής χρήσεως που βρέθηκαν στη Λέπτις Μάγκνα, τη ρωμαϊκή πόλη που παρέμεινε επί αιώνες άριστα διατηρημένη κάτω από την άμμο.

 Το περίφημο ρωμαϊκό μωσαϊκό των Τεσσάρων Εποχών: από τα εκθέματα στο Εθνικό Μουσείο «αλ-Τζαμαχιρίγια» της Λιβύης Η πολιτιστική κληρονομιά της Λιβύης είναι ανεκτίμητη κι ένα αντιπροσωπευτικότατο μέρος της φιλοξενείται στο περίφημο Εθνικό Μουσείο αλ-Τζαμαχιρίγια της χώρας, στην Τρίπολη. Το θέμα είναι τι έχει απομείνει από τα ανεκτίμητα εκθέματα, καθώς ειδικοί απεσταλμένοι και ξένοι διπλωμάτες προειδοποιούν εδώ και τέσσερις μήνες για τη λεηλασία που γίνεται.
Η κατάσταση του χάους και της ακυβερνησίας, που κορυφώθηκε τις τελευταίες ημέρες, έκανε το ζήτημα των αρχαιολογικών θησαυρών της Λιβύης φλέγον για την UNESCO, «καθυστερημένα» ωστόσο, όπως σχολιάζουν κάποιοι ξένοι δημοσιογράφοι.
Κλεμμένα
Πάντως η UNESCO απηύθυνε προχθές προειδοποίηση διά της γενικής της διευθύντριας Ιρίνα Μπόκοβα προς διεθνή μουσεία και εμπόρους τέχνης να επαγρυπνούν για όσα έργα τέχνης φτάνουν στα χέρια τους και προέρχονται από τη Λιβύη: «"Απρόσεκτοι" έμποροι που αγοράζουν τέτοια αντικείμενα ή και θραύσματα είναι κατ' ουσίαν ηθικοί αυτουργοί μιας ακόμα μεγαλύτερης λεηλασίας», ανέφερε η Μπόκοβα στην επίσημη ανακοίνωση που εξέδωσε. Και προσέθετε: «Η εμπειρία μάς δείχνει ότι σε εποχές κοινωνικών ταραχών υπάρχει τεράστιος κίνδυνος καταστροφών. Μας έχει διδάξει να επαγρυπνούμε για κλεμμένα αντικείμενα από άτομα που δεν διστάζουν να πλήξουν την ακεραιότητα έργων τέχνης ή αρχαιολογικών μνημείων».
Η UNESCO, που έχει ήδη επικοινωνήσει με τις γείτονες χώρες της Λιβύης για να τονίσει τη σημασία του αγώνα κατά του λαθρεμπορίου και της αρχαιοκαπηλίας, δηλώνει επίσης πρόθυμη να προσφέρει κάθε δυνατή βοήθεια στην εκτίμηση και καταγραφή της ενδεχόμενης ζημίας στα αρχαιολογικά μνημεία της χώρας, όπως και την οργάνωση ενός σχεδίου φρούρησης των χώρων αυτών, «το συντομότερο δυνατό».
Και πολύ πριν από την UNESCO υπήρχαν όμως ξένοι απεσταλμένοι στη Λιβύη που προειδοποιούσαν για τον κίνδυνο λεηλασιών. Ο Ρώσος ιστορικός, κινηματογραφιστής και απεσταλμένος ρωσικής εφημερίδας στη Λιβύη Νικολάι Σολογκουμπόβσκι έχει π.χ. καταγγείλει ότι αεροσκάφη του ΝΑΤΟ έχουν βομβαρδίσει συχνά τον τελευταίο καιρό και τη Λέπτις Μάγκνα και την περίφημη φοινικική πόλη Σαμπράθα. Επίσης έχει καταγγείλει ότι εδώ και μήνες αρχαιοκάπηλοι κλέβουν ακόμα και τις τοιχογραφίες της Ακακούς με μία νέα μέθοδο: εμβαπτίζοντας σε κάποιο χημικό μεταξωτά πανιά, τα απλώνουν επάνω στις αναπαραστάσεις που ξεκολλούν από το βράχο και αποτυπώνονται στο μετάξι!
Ο ίδιος έχει ήδη από τον Φεβρουάριο γράψει πολλές φορές για φαινόμενα πλιάτσικου στο Μουσείο της Τρίπολης: «Το αλ-Τζαμαχιρίγια έχει λεηλατηθεί και σημαντικές αρχαιότητες έχουν απομακρυνθεί διά θαλάσσης από τη χώρα προς την Ευρώπη», δήλωσε στη ρωσική τηλεόραση. «Η λεηλασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της Λιβύης», προσέθεσε, «έχει ξεκινήσει από τον Φεβρουάριο. Πολύ φοβάμαι ότι αντιμετωπίζει την ίδια τραγική μοίρα που είχαν και οι αρχαιότητες του Ιράκ...».

και τις ΝΑΤΟϊκές βόμβες

Επίσημος φορέας δεν επιβεβαιώνει ότι από τους ΝΑΤΟϊκούς βομβαρδισμούς κινδύνεψαν και αρχαιολογικά μνημεία της Λιβύης. Κι αν κρίνουμε από την ιστορία στο Ιράκ, ούτε και θα το επιβεβαιώσει ποτέ.

Ξένοι δημοσιογράφοι, όμως, κυρίως από μουσουλμανικές χώρες, αλλά και από τη Ρωσία, επιμένουν ότι τουλάχιστον η περίφημη ρωμαϊκή πόλη Λέπτις Μάγκνα (130 χλμ. ανατολικά της Τρίπολης) επλήγη από αεροπορικά πυρά. Ουδείς γνωρίζει για την ώρα αν υπάρχουν συγκεκριμένες ζημιές.
Πέντε αρχαιολογικοί χώροι της Λιβύης περιλαμβάνονται στον κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Ανάμεσά τους η αρχαιοελληνική πόλη Κυρήνη στην ανατολική Λιβύη, η οποία είχε ιδρυθεί το 630 π.Χ. από Ελληνες άποικους. Κατά την παράδοση, προέρχονταν από τη Θήρα και είχαν λάβει χρησμό από το Μαντείο των Δελφών να αναζητήσουν νέο τόπο κατοικίας. Η περιπέτεια ίδρυσης της πόλης και της Απολλωνίας, του βασικού της λιμανιού, αναφέρεται μάλιστα λεπτομερώς στο 6ο βιβλίο της Ιστορίας του Ηροδότου.
Μιλούν ελληνικά
Η Κυρήνη υπήρξε η σπουδαιότερη πόλη της αρχαίας Λιβύης, συνάπτοντας εμπορικούς δεσμούς με όλες τις βασικές ελληνικές πόλεις. Το 460 π.Χ. έγινε Δημοκρατία και ως Δημοκρατία της Κυρήνης έλαβε μέρος με δύο τριήρεις στον Πελοποννησιακό Πόλεμο στο πλευρό των Σπαρτιατών.
Αργότερα, μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, προσαρτήθηκε στις κτήσεις της δυναστείας των Πτολεμαίων και στα ρωμαϊκά χρόνια έγινε ρωμαϊκή επαρχία, διατηρώντας ωστόσο τον ελληνικό χαρακτήρα της. Ακόμα και σήμερα κάτοικοι της περιοχής μιλούν ελληνικά.
Από τα σημαντικότατα αρχαιολογικά ευρήματα στην Κυρήνη είναι ο ναός του Απόλλωνα (7ος αι. π.Χ.). Σημαντικός θεωρείται και ο ναός της Δήμητρας, καθώς και ο ημιτελώς ανασκαμμένος ναός του Διός. Η αρχαιολογική σκαπάνη έχει φέρει επίσης στο φως αρχαίο νεκροταφείο σε περιοχή μεταξύ της πόλης και της Απολλωνίας. Κι επίσης στην Απολλωνία διατηρείται άθικτο από το χρόνο ένα μικρό αρχαίο θεατράκι.
Τον 6ο αι. π.Χ. από Ελληνες ιδρύθηκε και η Βεγγάζη. Αρχικά ονομάστηκε Εσπερίδες (αφού ο μύθος ήθελε να βρίσκεται εκεί ο κήπος με τα χρυσά μήλα των Εσπερίδων), αποτελώντας την περίφημη Πεντάπολη μαζί με τη Βάρκη (Al Marj), την Ταύχειρα (αργότερα Αρσινόη, σημερινή Τόκρα), την Κυρήνη και την Απολλωνία.
Ετερος πολύτιμος αρχαιολογικός χώρος της Λιβύης είναι η περίφημη ρωμαϊκή πόλη Λέπτις Μάγκνα (130 χλμ. ανατολικά της Τρίπολης), η οποία είχε όμως ιδρυθεί το 1100 π.Χ. από Φοίνικες.
Ηταν μια από τις μεγαλύτερες και σπουδαιότερες πόλεις της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Σήμερα είναι γνωστή ως η καλύτερα διατηρημένη πόλη των ρωμαϊκών χρόνων στη Μεσόγειο, πράγμα που οφείλεται στο γεγονός ότι παρέμεινε επί αιώνες θαμμένη κάτω από την άμμο. Ετσι ο χρόνος διατήρησε σχεδόν ανέπαφη την αρχαία της Αγορά, το λιθόστρωτο δρόμο με τους κίονες προς τη θάλασσα και το μεγαλοπρεπές ρωμαϊκό της αμφιθέατρο.
Στα νότια της Λιβύης, κοντά στα σύνορα με την Αλγερία και τον Νίγηρα, βρίσκεται η οροσειρά της Ακακούς: πρόκειται για βράχια ουσιαστικά που διαμορφώθηκαν από την ψιλή άμμο. Εκεί, σε σπηλιές και λείους σχηματισμούς των βράχων υπάρχουν τοιχογραφίες, που κάποιες έγιναν και πριν από 14.000 χρόνια.
Κοντά στα σύνορα με την Τυνησία, σε μια όαση της Σαχάρας διασώζεται και η περίφημη ισλαμική πόλη Γκανταμές, «το μαργαριτάρι της ερήμου» και κάποτε βάση του υπερ-σαχάριου εμπορίου. Το κέντρο της είναι ένας σκεπαστός λαβύρινθος από δρομάκια.

ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΕΚΑΤΟΝΤΑΔΕΣ ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΧΡΟΝΙΑ - ΕΝΤΟΠΙΣΤΗΚΑΝ ΧΑΥΛΙΟΔΟΝΤΕΣ ΚΑΙ ΟΣΤΑ

Ελέφαντας - γίγας στη Μεγαλόπολη

Της Ν. ΚΟΝΤΡΑΡΟΥ-ΡΑΣΣΙΑ

Η Μεγαλόπολη Αρκαδίας είχε ελέφαντες, ελάφια, δασόβιους ρινόκερους, ιπποπόταμους και άγρια άλογα. Αυτό συνέβαινε πριν από εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια, όπως επιβεβαιώνεται για άλλη μια φορά με την ανακάλυψη τμημάτων από δύο χαυλιόδοντες (μήκους 1,80 μ.) ελεφάντων και οστών του ίδιου ζώου από τη ΛΘ' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων.

 
Το 2007 είχαν βρεθεί στα Γρεβενά οι μεγαλύτεροι χαυλιόδοντες του κόσμου (μήκους 5 μ.) Τα ευρήματα αυτά εντοπίστηκαν κατά τη διάρκεια εκσκαφών για ένα κτήριο της ΔΕΗ στο Ισιωμα μεγαλόπολης και ήδη μελετώνται από ειδικό που εστάλη επιτόπου από την έφορο Παλαιοανθρωπολογίας- Σπηλαιολογίας Αικατερίνη Κυπαρίσση- Αποστολίκα. Μάλιστα χθες εντοπίστηκε και ωμοπλάτη ζώου από τον Αθανάσιο Αθανασίου, που έσπευσε στο χώρο και εξέτασε τα θραύσματα από τους χαυλιόδοντες τα οποία φυλάσσονται σε προστατευμένο χώρο.
Εναυσμα για μύθους
Οι επιστήμονες γνωρίζουν πως στη λεκάνη της Μεγαλόπολης υπήρχε μια ρηχή λίμνη με πλούσια βλάστηση όπου έβρισκαν καταφύγιο τα παραπάνω ζώα. Οταν τα νερά της λίμνης βγήκαν στη θάλασσα, η λίμνη ξεράθηκε και τα ζώα εξαφανίστηκαν. Ετσι, ανακαλύπτονται κατά καιρούς διάφορα απολιθώματα ζώων εκείνης της εποχής, τα οποία μπορεί εμάς να μας εκπλήσσουν, για τους αρχαίους όμως ήταν έναυσμα για τη δημιουργία μύθων. Απόδειξη, ότι ο περιηγητής Παυσανίας τον 2ο αιώνα περνώντας από την Αγορά της Μεγαλόπολης έγραψε ότι υπάρχει ένα ιερό του Ασκληπιού «και κόκαλα που ξεπερνούν σε μέγεθος τα κοινά ανθρώπινα κόκαλα». Συμπληρώνει μάλιστα ότι «γι' αυτά υπήρχε η παράδοση πως ανήκαν σε έναν από τους γίγαντες που τους έφερε ως συμμάχους της Ρέας ο Οπλάδαμος». Εξ ου και η εικασία ότι η μάχη των Τιτάνων, η περίφημη Τιτανομαχία, έλαβε χώρα στην περιοχή της «Μεγάλης πόλης».
Σ' αυτή τη δοξασία οδηγήθηκαν οι αρχαίοι από ένα μηριαίο οστό ενός τεράστιου και εξαφανισμένου ήδη από την αρχαιότητα πλειόκαινου ελέφαντα. Το οστό αυτό είναι γνωστό ως το «Κόκαλο της Νιχώριας». Εχει μεταφερθεί στην Αμερική και στην Αγγλία για να μελετηθεί.
«Αυτό το μεγάλης σημασίας κόκαλο, που αξίζει να εκτεθεί στο κοινό, είναι ένα από τα δύο μοναδικά τεράστια σπονδυλωτά απολιθώματα που βρέθηκαν στην αρχαιότητα και ανακαλύφθηκαν από αρχαιολόγους στην Ελλάδα» επισημαίνει η Αντριεν Μέιγιορ, ερευνήτρια Κλασικών και Ιστορικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ στο βιβλίο της «Κυνηγοί των πρώτων απολιθωμάτων» (2000).
Απολιθώματα ζώων βρέθηκαν τυχαία από έναν χωρικό το 1902 και αμέσως άρχισαν ανασκαφές από τον καθηγητή Σκούφο, ο οποίος βρήκε πέντε τόνους απολιθωμένων σκελετών, οι οποίοι μεταφέρθηκαν στο Παλαιοντολογικό Μουσείο του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Ρινόκεροι και μαμούθ
Η μελέτη του υλικού αυτού έδειξε ότι στις όχθες της λίμνης της Μεγαλόπολης έζησαν δύο κατηγορίες θηλαστικών. Εκείνα που ζουν σε θερμά κλίματα και πλούσια βλάστηση, δηλαδή ελέφαντες, ελάφια, δασόβιοι ρινόκεροι, ιπποπόταμοι και άλογα, κι εκείνα που ζουν σε ψυχρά κλίματα, σε παγωμένες εκτάσεις με βλάστηση στέπας και τούνδρας, όπως μαμούθ, βίσονες, και τριχωτοί ρινόκεροι.
Το ερώτημα για τους μελετητές των νέων ευρημάτων είναι αν ο προϊστορικός άνθρωπος πρόλαβε να δει κάποια από τα παραπάνω όντα. Αυτό το ερώτημα τίθεται γιατί στον ίδιο χώρο με τους χαυλιόδοντες βρέθηκε ένα παλαιολιθικό εργαλείο. Από την ακριβή χρονολόγησή τους θα φανεί αν συνυπήρξαν κατά την ίδια τουλάχιστον χιλιετία.*

• Εκτύπωση σελίδας
• Αποστολή με Email

«Διάζωμα» για την ανάδειξη 49 αρχαίων θεάτρων

Ενα σωματείο, όταν δεν θέλει να είναι σφραγίδα, αλλά παρεμβαίνει δημιουργικά στο πεδίο δράσης της επιλογής του, δικαιολογεί και το ρόλο του στην κοινωνία.

 
Το αρχαίο θέατρο Δήλου Μ' αυτό το βασικό χαρακτηριστικό κινείται το «Διάζωμα», εδώ και τέσσερα χρόνια, που έχει θέσει υπό την προστασία του την ανασκαφή, τη συντήρηση και την ανάδειξη 49 αρχαίων θεάτρων.
Η 4η γενική συνέλευσή του το περασμένο Σαββατοκύριακο, στους Δελφούς, είχε καλές ειδήσεις. Ηδη έχουν ανατεθεί δύο μελέτες για τα αρχαία θέατρα των Δελφών και της Δήλου στη Λιάνα Χλέπα και στον Κώστα Ζάμπα αντίστοιχα. Για τον δεύτερο είναι γνωστό το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης της μελέτης του: θα έχει παραδοθεί τον Ιανουάριο του 2012.
Σε άλλα τρία αρχαία θέατρα έχουν δρομολογηθεί εργασίες: στον Ορχομενό Βοιωτίας, όπου οι αρχαιολογικοί του χώροι θα ενοποιηθούν σε αρχαιολογικό πάρκο (από τους Δημήτρη Διαμαντόπουλο και Θεμιστοκλή Μπιλλή), στην Ερέτρια, όπου θα αποκατασταθεί το αρχαίο της θέατρο (από τους Φωτεινή Μπέλιου και Γιώργο Νίνο) και στον Ορχομενό Αρκαδίας, όπου και πάλι θα εκπονηθεί μελέτη αποκατάστασης (από τον Στράτο Παυλίδη).
Η συμμαχία με τις νέες τεχνολογίες ανήκει στις προτεραιότητες του «Διαζώματος», εξ ου και η συνεργασία με την εταιρεία Apple. Μέσω της οθόνης του κινητού τηλεφώνου, θα έχετε τη δυνατότητα να «ταξιδέψετε» ψηφιακά σε 125 αρχαία θέατρα, ωδεία, αμφιθέατρα, στάδια και βουλετήρια. Το πανόραμα των αρχαίων χώρων θέασης και ακρόασης θα είναι μόνον η αρχή, αφού από το 2012 προβλέπεται εξαντλητική ξενάγηση (μέσω iPhone και iPad) στα αρχαία θέατρα της Επιδαύρου και της Μεσσήνης.
Οι «συνέργειες» μεταξύ «Διαζώματος» και υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού ανέρχονται σε 31,3 εκατ. ευρώ. Τα χρήματα προέρχονται από προγραμματικές συμβάσεις, χορηγίες, ΕΣΠΑ και εθνικούς πόρους. Καινοτομία αποτελεί ο «κουμπαράς», στον οποίον ο καθείς που θέλει να βοηθήσει τη συγκεκριμένη προσπάθεια μπορεί να ρίξει τον οβολό του. Μέχρι στιγμής, έχουν συγκεντρωθεί 248.455 ευρώ.
Αυτοί οι χώροι δεν αντιμετωπίζονται μόνον ως μουσειακά μνημεία. Γι' αυτό «ζωντανεύουν» με λόγο και μουσική. Η αρχή έγινε από το αρχαίο θέατρο Μαρώνειας, όπου ο καθηγητής Δ.Ν. Μαρωνίτης διάβασε αποσπάσματα από την ομηρική Ιλιάδα. Θα ακολουθήσουν δύο συναυλίες, με την Καμεράτα - Ορχήστρα Φίλων της Μουσικής: υπό τον Μίλτο Λογιάδη, στο Ωδείο Μεσσήνης (23 του μήνα), και τον Ιωακείμ Μπαλτσαβιά, στο Ωδείο της Κω (28 του μήνα).

Β.Κ.Κ