Αρχαιολογικό κτηματολόγιο καταρτίζει το υπουργείο Πολιτισμού

Διαθέτει περισσότερα από 7.500 δημόσια ακίνητα σε όλη τη χώρα

 

Στα Αναφιώτικα το υπουργείο Πολιτισμού διαθέτει 40 δημόσια ακίνητα με κτίσμα και 22 χωρίς κτίσμα.

Περισσότερα από 7.500 δημόσια ακίνητα σε πόλεις και στην περιφέρεια κατέχει το υπουργείο Πολιτισμού (νυν Γενική Γραμματεία Πολιτισμού του υπουργείου Παιδείας) όπως αποδεικνύει η έως τώρα καταμέτρηση που γίνεται στο πλαίσιο της ψηφιοποίησης του Αρχαιολογικού Κτηματολογίου.

Πρόκειται για ένα έργο που άρχισε πριν από δύο χρόνια περίπου και χάριν της ένταξής του στην «Ψηφιακή Σύγκλιση» του ΕΣΠΑ (προϋπολογισμός 7.232.000 ευρώ), πρόκειται να ολοκληρωθεί στα τέλη του 2013. Για να διαπιστώσει κανείς μάλιστα, πόσο χρήσιμο είναι, αρκεί να αναφερθεί, ότι στους επίσημους καταλόγους της πρώην Κτηματικής Εταιρείας του Δημοσίου, έχουν καταγραφεί από το υπουργείο Οικονομικών μόνον 2.345 δημόσια ακίνητα. 

«Το Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο έρχεται να θέσει τέλος σε μια εποχή, που αναγκαστικά χαρακτηριζόταν από δυσλειτουργία, γραφειοκρατική διόγκωση και ταλαιπωρία του πολίτη», ανέφερε χαρακτηριστικά ο αναπληρωτής υπουργός κ. Κώστας Τζαβάρας κατά την παρουσίαση του έργου επισημαίνοντας, ότι το «υπουργείο διαθέτει μία ολοκληρωμένη βάση δεδομένων, στην οποία θα έχει πρόσβαση όποιος πολίτης το επιθυμεί από τους επόμενους μήνες». Φορέας υλοποίησης και λειτουργίας του Κτηματολογίου είναι η Διεύθυνση Απαλλοτριώσεων και Ακίνητης Περιουσίας.

Εκτός από τη συστηματική καταγραφή της ακίνητης περιουσίας το Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο περιλαμβάνει και την καταγραφή του συνόλου της ακίνητης πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας, δηλαδή των Περιοχών Προστασίας Πολιτιστικού Περιβάλλοντος και των ακίνητων μνημείων, που είναι όλοι οι θεσμοθετημένοι αρχαιολογικοί χώροι, ιστορικοί τόποι, οι Ζώνες Α' και Β' και όλες οι άλλες περιοχές προστασίας αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, όπως επίσης και όλων των ακίνητων μνημείων από την απώτερη αρχαιότητα έως σήμερα.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που δόθηκαν τα ακίνητα του υπουργείου Πολιτισμού αποτελούν στη συντριπτική τους πλειοψηφία πολιτιστικό απόθεμα και δεν μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο συναλλαγής ή αξιοποίησης που να στηρίζεται σε μεταβολή της νομικής εμπράγματης κατάστασής τους. Οσο για τα υπόλοιπα είναι στο μεγαλύτερο μέρος τους απαλλοτριωμένα για την ανάδειξη αρχαιοτήτων ή για ανασκαφές. Τέλος τα ελάχιστα που δεν ανήκουν στην πολιτιστική κληρονομιά ο κ. Τζαβάρας είπε τόνισε ότι το υπουργείο είναι ανοιχτό στην αξιοποίησή τους, εφόσον υπάρξει ενδιαφέρον από ιδιώτες.

«Διαχειριστικό εργαλείο, που βοηθά τις υπηρεσίες εξοικονομώντας ανθρώπινους πόρους αλλά και σημαντικό επιστημονικό εργαλείο, γιατί μέσα από αυτό οι επιστήμονες θα μπορούν πλέον να έχουν σαφή, και ακριβή στοιχεία για το πολιτιστικό απόθεμα της χώρας» ανέφερε εξάλλου η γενική γραμματέας κυρία Λίνα Μενδώνη προσθέτοντας ότι «τα έργα στρατηγικής που αυτή τη στιγμή εκτελούνται από το υπουργείο είναι εκείνα που θα αλλάξουν το πρόσωπό του στην πραγματικότητα μετά το 2015, όταν το ΕΣΠΑ θα έχει ολοκληρωθεί».

Να σημειωθεί ότι από τα 7.500 δημόσια ακίνητα περίπου το 20% αφορά αστικά ακίνητα και το 80% εξωαστικά και έχουν αποκτηθεί κυρίως από αγορά, απαλλοτρίωση, δωρεά ή παραχώρηση. Το σύνολο της επιφάνειας που καταλαμβάνουν σε όλη τη χώρα είναι πάνω από 100.000 στρέμματα, χωρίς να συμπεριλαμβάνονται τα ακίνητα της δημόσιας κτήσης ή αυτά που έχουν παραχωρηθεί στο υπουργείο από την Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου, τα οποία στο σύνολό τους αναλογούν περίπου στο 15% της δημόσιας περιουσίας που διαχειρίζεται το υπουργείο Οικονομικών. Από τα δεδομένα που έδωσε εξάλλου ο κ. Αντώνης Γιουρούσης, επίτιμος προϊστάμενος του φορέα υλοποίησης του έργου προκύπτει μία σειρά άκρως ενδιαφερόντων στοιχείων.

Καταρχάς το Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο περιλαμβάνει πάνω από 4.000 κηρυγμένους χερσαίους αρχαιολογικούς χώρους, ιστορικούς τόπους, ζώνες προστασίας Α και Β, καθώς και ανεξάρτητες περιοχές προστασίας ενώ η συνολική καλυπτόμενη επιφάνειά τους στα 9.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, δηλαδή σε ποσοστό 8 έως 10% της συνολικής χερσαίας επιφάνειας της ελληνικής επικράτειας.

Επίσης στο Αρχαιολογικό Κτηματολόγιο περιλαμβάνονται περισσότερα από 12.000 αρχαία ακίνητα μνημεία (χερσαία και ενάλια) και πάνω από 8.000 νεώτερα ακίνητα μνημεία, νεώτεροι ιστορικοί τόποι και περιοχές προστασίας νεώτερων μνημείων. Για την απόκτηση ακινήτων με σκοπό τη δημόσια ωφέλεια διατέθηκαν εξάλλου κατά την περίοδο από το 1990 έως και το 2009, αποζημιώσεις συνολικού ύψους 390.000.000 ευρώ για την απαλλοτρίωση και αγορά 1.640 ακινήτων.

Ειδικότερα στην περιοχή Πλάκας υπάρχουν 113 δημόσια ακίνητα με κτίσμα, 107 δημόσια χωρίς κτίσμα ενώ στα Αναφιώτικα 40 δημόσια ακίνητα με κτίσμα και 22 δημόσια ακίνητα χωρίς κτίσμα. Επίσης στην περιοχή του Αρχαιολογικού χώρου Ακαδημίας Πλάτωνος καταγράφηκαν 45 δημόσια ακίνητα με κτίσμα και 63 δημόσια ακίνητα χωρίς κτίσμα ενώ συμπληρωματικά ένα ακίνητο της Αρχιεπισκοπής Αθηνών και 16 ακίνητα της Ακαδημίας Αθηνών. Στην περιοχή Κεραμεικού υπάρχουν 40 δημόσια ακίνητα με κτίσμα. Στην περιοχή της μεσαιωνικής πόλης της Ρόδου 355 ακίνητα, στην πόλη του Ρεθύμνου 10 αστικά ακίνητα με κτίσμα εντός της παλαιάς πόλης, στον νομό Αρκαδίας 7 αστικά ακίνητα με κτίσμα, στο νομό Αχαϊας 61 αστικά ακίνητα με κτίσμα κ. α.

Ενα μέρος της δημόσιας ακίνητης περιουσίας πάντως έχει ήδη διατεθεί για την κατασκευή και ανάδειξη δημόσιων μουσείων, καθώς και για την οριοθέτηση σημαντικών αρχαιολογικών χώρων και πολιτιστικών διαδρομών. Επίσης μέρος των δημόσιων αστικών ακινήτων έχει διατεθεί για τις λειτουργικές ανάγκες των δημόσιων υπηρεσιών, καθώς και για αποθηκευτικούς χώρους κινητών αρχαίων ευρημάτων που έχουν αποκαλυφθεί κυρίως κατά την διάρκεια σωστικών ανασκαφών. Ετσι το συνολικά διατεθειμένο κτηριακό απόθεμα σε όλη την επικράτεια το οποίο περιλαμβάνει αστικά ακίνητα του δημοσίου διαχειριστικής αρμοδιότητας του Υπουργείου, που εξυπηρετούν τις προαναφερθείσες λειτουργικές και αποθηκευτικές ανάγκες, ανέρχεται περίπου στα 330.000 τετραγωνικά μέτρα. Το αντίστοιχο κτηριακό απόθεμα σε όλη την επικράτεια το οποίο εξυπηρετεί τις εγκαταστάσεις των δημόσιων μουσείων, ανέρχεται περίπου στα 90.000 τ. μ.

Ανεπαρκής τοπογραφική τεκμηρίωση των ακινήτων, έλλειψη συστηματικής χαρτογραφικής και γενικά χωρικής απεικόνισής τους σε σύγχρονα υπόβαθρα, έλλειψη οργάνωσης της περιγραφικής πληροφορίας σε μία ενιαία βάση δεδομένων είναι από τα κυριότερα προβλήματα που αντιμετωπίζονται για την σύνταξη του Κτηματολογίου.

Από την καταγραφή όμως προέκυψαν και άλλα ενδιαφέροντα στοιχεία, όπως καταπατήσεις ή ασάφειες στις διοικητικές διαδικασίες απόκτησης ακινήτων, όπως για παράδειγμα δέκα ακινήτων στη περιοχή Μόντε Σμιθ στη Ρόδο.

Αλλά και στο 20% περίπου των αστικών ακινήτων της Αθήνας διαπιστώθηκαν αυθαίρετες χρήσεις, εμπορικές χρήσεις ή καταπατήσεις όπως η περίπτωση του δημόσιου βιομηχανικού συγκροτήματος της ΥΦΑΝΕΤ στη Θεσσαλονίκη που ενώ έχει παραχωρηθεί από το υπουργείο για πολιτιστική χρήση αξιοποιούνται αυθαίρετα για εμπορικούς σκοπούς.

Κατόπιν όλων αυτών πάντως είναι περίεργο που το στεγαστικό πρόβλημα του υπουργείου παραμένει, αν και ο κ. Τζαβάρας δηλώνει βέβαιος ότι επίκειται η λύση του με την αγορά του εργοστασίου Τσαούσογλου από την Εθνική Τράπεζα αντί ποσού μικρότερου των 20 εκατ. ευρώ. (Τώρα το υπουργείο για την στέγαση των υπηρεσιών του δαπανά περί τα 3 εκατ. το χρόνο). Οπως ανέφερε μάλιστα θα παραδοθεί «Ετοιμο. Με το κλειδί στο χέρι».