Γιατί νίκησαν οι Σύμμαχοι

65 χρόνια από το τέλος του Πολέμου στην Ευρώπη

9 Μαΐου 1945

Γιατί νίκησαν οι Σύμμαχοι

Η υπεροχή σε άνδρες και υλικό, οι νίκες του Ερυθρού Στρατού και η ήττα του γερμανικού Ναυτικού

ΣΤΑΘΗΣ ΕΥΣΤΑΘΙΑΔΗΣ

Εξήντα πέντε χρόνια μετά τον τερματισμό του Πολέμου στην Ευρώπη, σαν σήμερα, στις 9 Μαΐου 1945, λίγοι θυμούνται εκείνα τα σχεδόν πέντε χρόνια των πολύνεκρων συγκρούσεων και της απάνθρωπης αγριότητας. Οι Σύμμαχοι, το στρατόπεδο της δημοκρατίας και της προόδου, είχαν νικήσει το μίασμα του ναζισμού που εξέφραζε η τότε Γερμανία. Δεν ήταν απρόβλεπτη η νίκη τους, μολονότι ως το φθινόπωρο του 1942 η πολεμική μηχανή του Χίτλερ είχε κατακτήσει την Ευρώπη από τις ακτές του Ατλαντικού ως τα περίχωρα της Μόσχας, και κυριαρχούσε στον αέρα και στις θάλασσες βυθίζοντας κατά μέσον όρο τρία στα πέντε πλοία που μετέφεραν στη Βρετανία πολεμικό υλικό, άνδρες και τρόφιμα από την Αμερική. Πώς συνέβη, λοιπόν, και κέρδισαν παρ΄ όλα αυτά οι Σύμμαχοι; Υπάρχουν πολλές απαντήσεις στο ερώτημα. Ο αριθμός τους μάλιστα αυξομειώνεται και αρκετές χάνουν τη σημασία τους με την πάροδο του χρόνου, καθώς πολλαπλασιάζονται οι ψύχραιμες αναλύσεις των ειδικών και βγαίνουν στην επιφάνεια απόρρητα έγγραφα και αρχεία του πολέμου.

Τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια μεγάλος παράγων στην ήττα της χιτλερικής Γερμανίας θεωρήθηκε- ιδιαίτερα στη Γαλλία και στα Βαλκάνια- η Αντίσταση στην κατοχική Ευρώπη. Τα έγγραφα του ναζιστικού επιτελείου όμως αποκαλύπτουν ότι, στην πραγματικότητα, μόνον η δράση των παρτιζάνων στη Ρωσία και, πολύ λιγότερο, των ανταρτών στα Βαλκάνια τους ενοχλούσε.

Στα χρόνια της ψυχροπολεμικής έντασης και με την επιρροή που είχε η Αμερική στον διεθνή Τύπο και στα ΜΜΕ η νίκη εμφανιζόταν ως αποτέλεσμα αποκλειστικά σχεδόν της εισόδου της Αμερικής στον πόλεμο. Ανάλογη ήταν- και εξακολουθεί να είναι- η θέση της Μόσχας, αλλά τουλάχιστον οι Ρώσοι πρόβαλαν τον ρόλο τους κυρίως στη χώρα τους και σε κάθε περίπτωση ο Ερυθρός Στρατός ήταν εκείνος που συνέτριψε τη χιτλερική στρατιωτική μηχανή.

Τρεις είναι οι κύριοι παράγοντες της νίκης των Συμμάχων: Η αριθμητική υπεροχή τους σε άνδρες και σε υλικό. Η νίκη του Ερυθρού Στρατού στο Στάλινγκραντ και στο Κουρσκ. Και η ήττα του γερμανικού Ναυτικού στον Ατλαντικό, καθώς τα γερμανικά ναυπηγεία δεν μπόρεσαν να αντικαταστήσουν όσα βύθιζε η δράση του Βρετανικού και του Αμερικανικού Ναυτικού.

Η Γερμανία εξάλλου δεν μπόρεσε να αξιοποιήσει έρευνες και εφευρέσεις των εργαστηρίων της, όπως λ.χ. η μηχανή αεροπλάνων τζετ. Μόλις πρόλαβε στους τελευταίους μήνες του πολέμου να τοποθετήσει αυτή την «επαναστατική μηχανή» σε 12 μαχητικά της. Και υστερούσε εντυπωσιακά στον χώρο της κατασκοπείας και της αξιοποίησης πληροφοριών.
Αντίθετα προς ό,τι πίστευε το συμμαχικό στρατηγείο στο Λονδίνο, οι εκτεταμένοι και συνεχείς βομβαρδισμοί δεν είχαν σοβαρή ψυχολογική επίδραση στον γερμανικό πληθυσμό - όπως άλλωστε δεν είχαν και στους κατοίκους του Λονδίνου, ακόμη και όταν, το 1944, έγιναν στόχος των γερμανικών πυραύλων, των πρώτων που χρησιμοποιήθηκαν σε ευρεία κλίμακα.

Εκείνο που πέτυχαν οι βομβαρδισμοί ήταν να αναγκάζουν τους Γερμανούς να μετακινούν συνεχώς τα εργοστάσια της πολεμικής βιομηχανίας τους, πράγμα πολύ δύσκολο επειδή η έκταση της Γερμανίας είναι περιορισμένη και η μετεγκατάσταση των εργατών μέγα πρόβλημα. Ηταν αυτές ακριβώς οι δυσχέρειες που καθυστέρησαν την κατασκευή νέων μεγάλου βεληνεκούς πυραύλων- ο Βέρνερ Μπράουν, ο δημιουργός τους, μετέφερε τα σχέδια του στην Αμερική πέντε χρόνια αργότερα. Και σε αυτές οφείλεται η αποτυχία των γερμανών τεχνικών και ερευνητών να αναπτύξουν τις εργασίες τους για την ατομική ενέργεια.

Οι στρατιωτικοί αναλυτές έχουν καταλήξει στο ότι η κήρυξη του πολέμου ήταν τρέλα. Μια χώρα 70 εκατ. κατοίκων δεν θα μπορούσε να ανανεώσει τις ένοπλες δυνάμεις της έπειτα από τρία χρόνια συγκρούσεων. Ο Χίτλερ και οι στρατηγοί του δεν το αγνοούσαν αυτό, πίστευαν όμως ότι ο «κεραυνοβόλος πόλεμός» τους θα εξουδετέρωνε τον εχθρό το πολύ σε δύο χρόνια. Κάτι τέτοιο φάνηκε ότι θα μπορούσε να συμβεί με την κατάκτηση της Γαλλίας σε τρεις εβδομάδες.

ΤΑ ΛΑΘΗ ΤΟΥ ΧΙΤΛΕΡ

Η νίκη των Συμμάχων οφείλεται ως έναν βαθμό και... στον ίδιο τον Χίτλερ.Τα λάθη του ήταν κραυγαλέα. Είχε σχεδιάσει να εισβάλει στη Βρετανία μόλις κατακτούσε τη Γαλλία,αλλά δεν είχε εξασφαλίσει τη βενζίνη για τα τότε ελικοφόρα αεροπλάνα του και η εισβολή δεν έγινε ποτέ. Ηθελε να αποκτήσει το πετρέλαιο του Ιράκ αλλά αντί να εισβάλει στην Τουρκία από τη Βουλγαρία και την Ελλάδα όπου είχε βάσεις και από εκεί να προχωρήσει σχεδόν ανενόχλητος και «ελευθερωτής των μουσουλμάνων» προτίμησε να πάει μέσω Καυκάσου και μέσω Βόρειας Αφρικής.Η οροσειρά του Καυκάσου στάθηκε ανυπέρβλητο εμπόδιο στα μηχανοκίνητά του και στην αφρικανική έρημο οι δυνάμεις του Ρόμελ νικήθηκαν κατά κράτος.
Ο Χίτλερ επέμεινε να μην υποχωρήσει η στρατιά του φον Πάουλους από το Στάλινγκραντ με αποτέλεσμα να κατακρεουργηθεί από τα σοβιετικά πυρά και να παραδοθούν 90.000 επίλεκτοι. Σε αντίστοιχα τραγικές συνθήκες,ο Στάλιν και οι σοβιετικοί στρατηγοί του δεν δίσταζαν να υποχωρήσουν αφήνοντας ακόμη και οχυρωμένες θέσεις.


Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΤΕΛΟΥΣ


Δύο κορίτσια εορτάζουν το τέλος του Πολέμου στο Λονδίνο ανεμίζοντας τη βρετανική σημαία


Η απέραντη σε μέγεθος και σε ανθρώπινο υλικό Σοβιετική Ενωση ανανέωσε σχεδόν δίχως προβλήματα τα 5 εκατ.και πλέον που έχασε στους τέσσερις πρώτους μήνες του πολέμου.Ούτε και είχε πρόβλημα να μεταφέρει τις πολεμικές βιομηχανίες της πέρα από τα Ουράλια.Τα χιτλερικά έγγραφα μαρτυρούν την κατάπληξη των χιτλερικών αξιωματικών, όταν τον Αύγουστο του 1943 εμφανίστηκαν στο Κουρσκ 12 σοβιετικές μεραρχίες με στρατιώτες που πρωτοέμπαιναν σε μάχη,με νέου τύπου ατομικό οπλισμό καθώς και 3.500 τανκς μεγάλης ευελιξίας και τρομερής δύναμης πυρός.

Απέναντί τους ήταν στρατιώτες που πολεμούσαν συνεχώς στην πρώτη γραμμή επί 8-12 μήνες και 3.000 προβληματικά τανκς.Η μάχη- η μεγαλύτερη σύγκρουση μηχανοκινήτων- διήρκεσε ημέρες,οι απώλειες ήταν τρομακτικές και στις δύο πλευρές,αλλά τελικώς επιβλήθηκε η ποιότητα (τανκς) και η ποσότητα (άνδρες) του Ερυθρού Στρατού.

Η νίκη στο Κουρσκ έσπασε το Ανατολικό Μέτωπο του Χίτλερ και άνοιξε τον δρόμο στους Σοβιετικούς για το Βερολίνο.Αυτά επέτρεψαν στο αμερικανοβρετανικό στρατηγείο να κρίνει ότι «υπάρχουν σήμερα προϋποθέσεις αποτελεσματικής (απόβασης) στις γαλλικές ακτές» (στρατηγός Τζορτζ Μάρσαλ 22 Δεκεμβρίου 1943).Τον Ιούνιο του 1944 πραγματοποιήθηκε η απόβαση,ανοίγοντας δεύτερο μέτωπο στον Χίτλερ.Το τέλος του πολέμου ήταν πλέον απλώς ζήτημα χρόνου.

ΟΙ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ

Μία εβδομάδα πριν από τη λήξη του πολέμου στην Ευρώπη συναντήθηκαν στο Τοργκάου της Γερμανίας οι Αμερικανοί που έρχονταν από τα δυτικά και οι Σοβιετικοί από τα ανατολικά. Σήμερα οι δυο ανδρες της ιστορικής φωτογραφίας που έδωσαν τότε τα χέρια, ο Αλαν Γκιτζ της 1ης αμερικανικής στρατιάς Πεζικού και ο Γκαβρίλ Πατσουκόφ του 82ου ρωσικού συντάγματος Μηχανοκίνητων, υπέργηροι βετεράνοι τώρα, θα βρίσκονται στην εξέδρα των επισήμων στις τελετές της Μόσχας, παρακολουθώντας την παρέλαση των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων και των στρατιωτικών αγημάτων της Αμερικής, της Βρετανίας, της Γαλλίας και της Πολωνίας.